|
صنايع دستي در استان خراسان كه سكونتگاه اقوام مختلف كرد (كرمانج)، تركمن، ترك، فارس و تات است از تنوع و گونه‌گوني كم‌نظيري برخوردار مي‌باشد به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي كارشناسان و دست‌اندركاران امور صنايع دستي با اشاره به غنا و تنوع هنرهاي دستي صنعتگران چيره‌دست اقوام مختلف اين خطه، از اين استان به عنوان "جزيره صنايع دستي" ياد مي‌كنند.
با اين حال آنان بر اين باورند كه قبل از تقسيم "خراسان" به علت دورافتادگي اين خطه از مركز استان، اين صنايع چندان شناسايي و مورد حمايت قرار نگرفته و بعضا رفته‌رفته به ورطه فراموشي سپرده شده‌اند.
سفره كردي، گليم، زيلو، پلاس، فرش و پشتي تركمن و فرشهاي كرمانجي‌و دهاتي و توليدات نمدي از جمله صنايع دستي اين استان هستند كه بعضا در كشور و حتي جهان كمتر نظيري براي آنها ميتوان يافت.
معاون صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي خراسان گفت: دستبافته‌هاي اين استان نگاره ذهن و اعتقاد هنرمندان بافنده است.
فرشته دستپاك در گفت و گو با خبرگزاري جمهوري اسلامي اظهار داشت: بافته هاي داري اين استان هنر و ذوق قوميت‌هاي مختلف مانند كرد، ترك، تركمن، تات و فارس است كه به اين دليل نيز از تنوع چشمگيري برخوردارند.
وي گفت: طرح، رنگ و نقشهاي دست‌بافته‌ها همگي ذهني است كه ريشه در اعتقادات و باورهاي بافندگان دارد كه با توجه به گوناگوني نژادهاي قومي، ميتوان تنوع ذوق، هنر، خلاقيت و ابتكار هنرمندان نژادهاي مختلف را در آنها سراغ گرفت.
او با بيان اينكه حدود ۶۰درصد از جمعيت اين استان روستايي و عشاير هستند افزود: به دليل وجود تنوع آب و هوايي، بافت جمعيتي و جغرافيايي و وجود دام و گياهان مختلف در دامنه كوه‌ها و كوهپايه‌ها در سالهاي نه‌چندان دور كارگاه‌هاي فراوان رنگرزي، ريسندگي، پشم‌بافي در اين استان برپا بود.
وي گفت: اما به تدريج حمايت نكردن از اين صنايع و عدم بازاريابي براي افزايش سود دست‌اندركاران و فعالان اين بخش، موجب ركود اين صنايع شده و بسياري از آنان را به كنار گذاشتن اين هنرها ناگزير كرد.
"سفره كردي" يك هنر خاص از بافته‌هاي منحصر به فرد زنان كرد عشاير استان خراسان است و به عنوان هنري وصف ناپذير مطرح است كه نمادهاي مذهبي و احساسي آنان نسبت به طبيعت را در خود جاي داده و نقشهاي بافته شده نشان از عظمت فرهنگ و اعتقادات و آداب و رسوم قوم كرد دارد.
نمادها در سفره كردي همگي بيانگر شكر به درگاه خدا و نعمات الهي و احترام به طبيعت است.
نگاره و نقوش گليم كرمانجي در واقع نقش مايه‌هاي كهن هستند كه در نوع خود بي‌نظير هستند.
نقشهاي بافته شده در اين هنر بيشتر حيوان و انسان است، نمادها در سفره كردي بيشتر نماد شكر به درگاه خداوند است.
"گليم" خراسان نيز از جمله دست‌بافته‌هايي است كه محققان سابقه هفت هزار ساله براي آن قائلند و طرحهاي مندرج در آن متاثر از فرهنگ سنتي و محيط جغرافيايي طبيعي بافندگان است.
در روستاهاي خراسان بافندگان براي بافت از نقشه استفاده نمي‌كنند و نقشه‌هاي ذهني آنها هر نوع سليقه‌اي را ارضا مي‌كند.
گليم بافته صنعتگران خراسان در زمينه‌هاي مختلفي مانند تهيه پشتي، خورجين، پادري، رختخواب بند، كوله‌پشتي، كيف زنانه، جوراب، دستكش و نيز بازوبند كاربرد دارد.
به گفته كساني كه با فرش و بافته‌هاي داري منطقه سر و كار دارند تنها در شهرستان شيروان نزديك به ۱۲هزار نفر بافنده گليم و سفره كردي فعاليت دارند.
"جاجيم" ديگر دستبافته‌اي ضخيم راه‌راه و رنگين است كه عمدتا به‌عنوان زير انداز، پتو، روتختي، جل اسب و كفپوش كاربرد دارد.
"پلاس" نوعي گليم پشمي است كه از ديرباز به عنوان يك زيرانداز مناسب جهت محافظت از رطوبت، سرما و گرماي زمين بكار مي‌رود و بدين لحاظ در مفروش‌كردن كف چادرهاي عشاير خراسان و ساختن سياه‌چادر و نيز خانه‌هاي روستايي مورد استفاده بيشتري دارد.
پلاس در ساير نقاط ايران نيز بافته مي‌شود ولي بافت "پيچ" آن منحصر به خراسان است.
"فرش كردي" حاصل ذوق و هنر زنان عشاير اين خطه است كه داربافت فرش كردي زميني بوده و رنگهاي مورد استفاده آن رنگهاي گرم بوده كه از عشق، زندگي و اميد به آينده عشاير حكايت دارد.
"فرش و پشتي تركمن" هنر زنان تركمن استان است كه در منطقه مرزي جرگلان بجنورد و نيز شهرستان مانه‌وسملقان رواج دارد كه با نقوش زيبا و خاص خود چشم هر بينده‌اي را خيره مي‌كند.
طرح فرشهاي تركمن از لحاض شكل هندسي و شكستي خطوط ايلي، خاص مردم كوچ نشين است كه به صورت ذهني بافته مي‌شود و تركمن يموتي، شانه‌اي ، غزال‌گز، آغال، چهارقاب و قاشقي طرحهاي فرعي اين نقوش را تشكيل مي‌دهند.
پشتي تركمن بيشتر شبيه قاليچه است كه در آن از چهار رنگ قزل، قره طلايي و آق استفاده مي‌شود و نقوش را گلچه و قره‌نقش مي‌خوانند.
"نمد مالي" يكي از هنرهاي برجسته منطقه جرگلان و مانه‌وسملقان بوده كه اكنون روي در فراموشي نهاده است.
به نظراين حقير نبود آماري منسجم از تعداد بافندگان و توليدات صنايع دستي در بانك اطلاعاتي اين استان را ميتوان از خلاء‌هاي موجود براي تصميم‌گيري و برنامه‌ريزي در اين خصوص عنوان كرد.
نظرات شما عزیزان:
|
تبادل لینک هوشمند